10 / 12
Het gezag van de burgemeester
Huri Sahin is sinds 2017 Raadslid bij de ROB en in die hoedanigheid werkte zij mee aan het signalement Gezag herwinnen. Huri is sinds december 2022 burgemeester van Rijswijk en reflecteert in het onderstaande interview op haar rol als bestuurder door de bril van Gezag herwinnen.
Hoe ziet jouw gezag als burgemeester eruit?
Als burgemeester heb je gezag omdat je boven de partijen staat en in meerdere rollen werkt aan een sterk gemeentebestuur. De verschillende rollen die je aanneemt als burgemeester vereisen verschillende soorten gezag: als voorzitter van de gemeenteraad, als voorzitter van het college van B&W, als hoofd van de politie en brandweer en burgermoeder. Door je eindverantwoordelijke rol heb je van nature gezag. Je woorden hebben een bepaald gewicht, daarom zijn de woorden die je kiest extra belangrijk. Ik merk ook dat je als burgemeester gezag hebt doordat je met andere gezagsdragers in contact bent: de chef van de politie, de officier van justitie, de brandweercommandant. Mijn gezag komt ook door het feit dat ik in externe overleggen de gemeente representeer. Je praat daar in het belang van je gemeente, je moet je daarvoor vervolgens ook verantwoorden in de gemeenteraad. Overigens geldt dat natuurlijk ook voor wethouders, raadsleden en ambtenaren. En natuurlijk is de meest zichtbare rol die van burgermoeder. In deze rol hoop ik de overheid een menselijk gezicht te geven en emoties van de samenleving te vertalen in woorden en gedrag. Kortom, mijn gezag hangt samen met de grote verantwoordelijkheid die ik draag in mijn functie en de wijze waarop ik dat invul.
Hoe ervaar jij het dragen van die verantwoordelijkheid?
Heel mooi en heel eervol. De Koning zei ook in zijn podcast dat hij naar zichzelf keek en dacht: 'wie denk je wel dat je bent dat je dit mag doen? Dat gevoel heb ik ook wel eens. Bijzonder is dat je meteen na je installatie voor iedereen in je omgeving echt de burgemeester bent. Het is geen normale functie, waar je je even rustig een maand kunt inwerken voordat je volle bak aan de slag gaat. Je bent meteen de burgemeester en dat voel ik: ik moet wakker worden als de telefoon gaat bij een crisis, die verantwoordelijkheid voelde ik meteen.
Zie je ontwikkelingen in het gezag van de burgemeester in Nederland?
Burgemeesters hebben ten opzichte van andere gezagsdragers nog opvallend veel gezag. Tegelijkertijd is er ook een bepaalde maatschappelijke onrust in onze samenleving waardoor ook je gezag als burgemeester minder vanzelfsprekend is. Die maatschappelijke onrust stelt bepaalde eisen aan het invullen van je rol als burgemeester. Die onrust zie ik ook soms terug in raadsvergaderingen en andere bijeenkomsten. Het toenemende aantal demonstraties. Die spelen zich vooral in Den Haag af, maar als Rijswijk zitten we daar natuurlijk dichtbij, dat heeft effect. Die maatschappelijke onrust stelt hoge eisen aan je als bestuurder, waardoor besturen in deze tijd complex is. Je moet in deze tijd met schaarse middelen je werk goed doen. Veel gemeenten kampen met personeelstekorten en de financiën staan onder druk. Het is lastig om voldoende kennis in huis te halen en vast te houden, de media volgen alles nauwlettend. Je hebt heel veel dingen die je werk als burgemeester beïnvloeden, ik ben continu aan het nadenken: doen we wel het juiste? Zijn we volledig? Hebben we mensen voldoende geïnformeerd? Heb ik de juiste stappen gezet?
Wat voor effect heeft dat op de manier waarop je het ambt kunt invullen?
Je moet wel een langetermijnvisie hebben, zeker als een groeigemeente zoals Rijswijk. Zoals onze positionering in de regio, welke langetermijnuitdagingen moeten we oppakken, en met wie? Het is heel belangrijk om samen sterk te staan in de regio om uitdagingen aan te pakken. Ik probeer de blik te houden op de langetermijn, maar dat is wel ingewikkeld door de grote hoeveelheid urgente zaken. Ook richt ik me in mijn langetermijndenken op de positie van de gemeenteraad: hoe kunnen zij zich sterker positioneren in het gemeentebestuur? Ik wil dat burgers, jong en oud naar de raadsvergaderingen komen. Er is een motie aangenomen in de gemeenteraad om dat te realiseren, en dan denk ik ook actief mee. Daarvoor put ik uit mijn ervaring en kennis als directeur van Stichting LOKAAL in Rotterdam en mijn werk bij ProDemos. Mijn kennis over jongerenparticipatie heb ik bijvoorbeeld ingezet tijdens afgelopen verkiezingen. Onderzoek wijst uit dat als je op je 18e - op het moment dat je kiesgerechtigd bent - gaat stemmen, je daarna ook blijft stemmen. Daarom heb ik alle 18-jarigen die voor het eerst mochten stemmen als burgemeester een brief geschreven en een filmpje gemaakt. Samen met de commissaris van de Koning en twee van onze wethouders ging ik op verkiezingsdag op bezoek bij Yuverta, een MBO-college. Ik wilde met hem en de jongeren in gesprek, omdat daar ook een stemlokaal was ingericht. Daarmee hoop ik mee te bouwen aan een sterkere democratie, ook in mijn eigen gemeente. Zo zet ik mijn gezag op een betrokken manier in. En daarnaast put ik ook uit mijn kennis die ik bij de ROB heb opgedaan, zoals mijn betrokkenheid bij het advies over het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd. In zo’n setting zeg ik dan ook gewoon: wat mij betreft mag de stemgerechtigde leeftijd omlaag naar 16 jaar.
Video Boodschap voor alle 18-jarige Rijswijkers (YouTube)
Wat voor soort gezag heb je bij jongeren van bijvoorbeeld een MBO-college?
Jongeren zijn vaak heel verbaasd. Dat de burgemeester en wethouders zo langs komen bij de gemeente, dat wij eigenlijk heel benaderbaar zijn. ‘Wat fijn dat het zo dichtbij is’ zeggen ze dan. Wij denken op het gemeentehuis dat die afstand heel klein is, maar die jongeren ervaren de afstand als helemaal niet zo klein. Jongeren zijn onderling heel verschillend. Ik zie bij jonge kinderen, bijvoorbeeld bij onze kinderrechtenambassadeurs, dat ze nog veel gezag hebben voor de burgemeester. In gesprek met jongeren heb ik datzelfde gevoel ook, hoewel ik bij sommigen ook voel dat er een afstand is. Dat wil ik heel graag verkleinen. Dat doe ik ook door een bezoek aan Yuverta (MBO) goed voorbereid in te gaan en onze wethouders duurzaamheid en onderwijs vraag om mee te gaan. Zo werken we aan een duurzame relatie, in plaats van ‘even stemmen, een fotootje maken en weer weg’. Ik deed bewust mijn ambtsketen ook niet om tijdens dit bezoek.
Waarom koos je daarvoor?
Om dichterbij te zijn. Maar ik twijfelde wel, want ik dacht: sommige jongeren vinden het wel leuk. Ik was bijvoorbeeld kortgeleden naar het Stanislascollege en toen vond ik het jammer dat ik mijn ambtsketen niet bij me had, want toen waren jongeren enthousiast om met de burgemeester op de foto te gaan. Dan maakt een ambtsketen dat moment even leuker. Soms spreken de symbolen van mijn gezag nog steeds mensen aan. Bij een bijeenkomst met buurtbewoners met de Koning deed ik mijn ambtsketen ook niet om. De Koning was daar te gast bij de buurtbewoners en met de opzet van de avond was het goed om de keten niet te dragen. Het symbool van mijn gezag was in die context minder gepast, omdat we bij de buurtbewoners op bezoek waren.
Waarom heb je gekozen betrokken te raken bij Gezag herwinnen?
Ik ben gefascineerd door waarom bepaalde mensen wel dingen voor elkaar krijgen en hoe ze dat dan doen. Ik vraag me af waarom ik zelf sommige mensen inspirerend vind, zoals bijvoorbeeld Herman Tjeenk Willink van wie ik heel veel heb geleerd. Mijn periode bij de Raad van State heeft mijn kennis over het hele openbaar bestuur, de politiek en de wijze waarop je daarin moet werken, vergroot. De wijze waarop Herman Tjeenk Willink ook werkte en met mensen omging, zorgde ervoor dat ik veel respect voor hem had en nog steeds heb. Daar heb ik lering uit getrokken: zou zo ik het ook moeten doen. Hij was een voorbeeld voor mij. Een soort rolmodel van een bestuurder wordt zo in je hoofd gecreëerd. Dat helpt bij het nadenken over hoe jij zelf als mens en als bestuurder wil zijn. In mijn installatiespeech heb ik hem daarom ook genoemd, verteld hoeveel ik van hem geleerd heb. Over het openbaar bestuur, maar ook vooral over hoe je met mensen omgaat.
Hoe gebruik je zijn voorbeeld nu in de uitoefening van je rol als burgemeester?
Aan het begin van mijn burgemeesterschap had ik een oproep geplaatst: voor kennismaking, naar wie moet ik toe, met wie moet ik praten? Ik probeer op alle berichten die ik via social media krijg te reageren. We hebben een heel schema gemaakt op basis van de reacties op mijn oproep. Deze oproep heeft geresulteerd in hele leuke en leerzame gesprekken. Wandelen in een natuurgebied samen met inwoners, het bezoeken van een ondernemer en ik sprak met vier oudere dames over de geschiedenis van Rijswijk. Ik bezocht een kinderopvang, maar ook het stationsgebied waar problemen zijn op het gebied van veiligheid. Het varieert enorm.
Video Huri Sahin stelt zich aan u voor (YouTube)
Dat klinkt heel mooi zo’n dialoog, maar moet je je gezag ook wel eens op een strengere manier inzetten?
Ja, als mensen de openbare orde verstoren. Demonstreren is een belangrijk recht, maar geen onbegrensd recht. Je mag bijvoorbeeld niet de gezondheid van mensen in gevaar brengen door een ambulance de weg te versperren. Dan vind ik dat je als burgemeester echt een norm moet stellen. Of een pand sluiten als daar gedragingen zijn die de openbare orde en veiligheid verstoren.
Heb je nog tips voor bestuurders die willen werken aan hun eigen gezagswaardigheid?
Verdiep je in de deugdethiek van Aristoteles! De ROB heeft deze filosofie gebruikt om tot bepaalde kwaliteiten te komen waar een bestuurder aan zou kunnen werken voor het herstel van zijn of haar gezag. Investeer in je bekwaamheid, betrouwbaarheid en betrokkenheid. In meer concrete woorden is mijn advies: vergroot je kennis, betrek daarbij ervaringsdeskundigen, wees waarachtig, zorg dat je gedrag en woorden samenvallen en toon oprechte interesse in mensen. Houd de lange termijn scherp in beeld, maar handel ook vandaag. Maak je inspanningen zichtbaar, dan creëer je meer begrip en vergroot je draagvlak.
Informatie noten
Zie het advies Jong geleerd, oud gedaan.
Gezagswaardigheid is de mate waarin het bestuur zijn gezag ook echt verdient of zou moeten verdienen.